PHÂN TÍCH BẢN ÁN 218/2024/DS-PT NGÀY 22/04/2024 VỀ TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT

I. Giới thiệu về vụ án

Ngày 22 tháng 4 năm 2024, Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã xét xử phúc thẩm công khai vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa ông Đặng Chí D và cụ Đặng Văn T. Vụ án này xuất phát từ sự tranh chấp về quyền sử dụng diện tích đất 1.857,9 m2, vốn là di sản của gia đình để lại từ năm 1975. Sau nhiều năm tranh chấp và qua nhiều cấp xét xử, vụ án đã được đưa ra xét xử phúc thẩm để làm rõ quyền lợi của các bên liên quan. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết nội dung vụ án, những điểm mấu chốt, quan điểm của các bên, và bài học pháp lý rút ra từ vụ án.

II. Phân tích chi tiết nội dung vụ án

Bối cảnh và nguồn gốc tranh chấp

Vụ án bắt nguồn từ tranh chấp về quyền sử dụng một mảnh đất có diện tích 1.857,9 m2 tại ấp Hòa Khánh, xã H, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Diện tích đất này thuộc các thửa đất số 115, 138, và 169, tờ bản đồ số 20, với nguồn gốc được cho là của cố Đặng Văn C1 và Nguyễn Thị T8, ông bà nội của nguyên đơn ông Đặng Chí D.

Sau khi cố C1 và cố T8 qua đời, phần đất này được cho là đã được phân chia cho các con, trong đó có cụ Đặng Văn O, cha của ông Đặng Chí D. Tuy nhiên, đến năm 1998, cụ Đặng Văn T, chú ruột của ông D, đã tự ý sử dụng phần đất này, dẫn đến tranh chấp kéo dài và phức tạp giữa các thành viên trong gia đình.

Yêu cầu của nguyên đơn và bị đơn

Nguyên đơn, ông Đặng Chí D, yêu cầu Tòa án buộc cụ Đặng Văn T và các con cháu của cụ phải di dời nhà cửa, cây trồng, và tài sản trên đất để trả lại cho ông toàn bộ diện tích đất tranh chấp là 1.857,9 m2. Ông D khẳng định rằng phần đất này đã được gia đình ông quản lý và sử dụng từ năm 1975, và sau khi cha ông mất, đất đã được giao cho chị gái ông là bà Đặng Thị B1 quản lý. Khi bà B1 qua đời vào năm 1993, đất tiếp tục được giao lại cho ông D. Ông D cũng trình bày rằng phần đất này đã bị cụ T chiếm dụng trái phép từ năm 1996, khi cụ T cho rằng đất thuộc về mình và đã có hành vi đốn một số cây trồng trên đất.

Bị đơn, cụ Đặng Văn T, thông qua người đại diện hợp pháp của mình, ông Đặng Thành C, không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của ông D. Cụ T cho rằng phần đất tranh chấp là của cố C1 và cố T8 đã tặng cho cụ từ năm 1975, và cụ đã quản lý, sử dụng đất này từ thời điểm đó đến nay. Cụ T cũng đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho một phần diện tích thuộc thửa đất số 115 vào năm 1999 và 2004.

Quá trình xét xử và các phán quyết trước đó

Vụ án đã trải qua nhiều giai đoạn xét xử, bắt đầu từ năm 1998 khi ông D lần đầu khởi kiện cụ T ra Tòa án nhân dân thị xã Cao Lãnh (nay là thành phố Cao Lãnh). Tòa án sơ thẩm đã từng chấp nhận yêu cầu của ông D, nhưng sau đó, Bản án này đã bị Tòa án phúc thẩm tỉnh Đồng Tháp hủy bỏ và chuyển hồ sơ cho Ủy ban nhân dân thành phố Cao Lãnh giải quyết theo thẩm quyền. Tuy nhiên, vấn đề vẫn chưa được giải quyết dứt điểm và tiếp tục kéo dài đến năm 2024.

Bản án sơ thẩm và phán quyết của Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Tháp

Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 32/2023/DS-ST ngày 25 tháng 9 năm 2023, Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Tháp đã quyết định chấp nhận một phần yêu cầu của ông Đặng Chí D. Cụ thể, Tòa án công nhận cụ Đặng Văn T được tiếp tục quản lý, sử dụng diện tích 1.857,9 m2 đất tranh chấp, nhưng cụ T phải trả giá trị quyền sử dụng đất cho ông D với số tiền 921.518.400 đồng, trong đó ông D được sở hữu 2/3 số tiền là 614.345.600 đồng và tạm quản lý 1/3 số tiền còn lại là 307.172.800 đồng, phần của các đồng thừa kế khác.

Ngoài ra, Tòa án sơ thẩm không chấp nhận yêu cầu của ông D về việc hủy một phần Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho cụ T đối với diện tích 328,5 m2 thuộc thửa đất số 115, với lý do ông D không có chứng cứ để chứng minh quyền sử dụng phần đất này.

III. Những điểm mấu chốt trong vụ án

Xác định quyền sử dụng đất và quyền thừa kế

Một trong những điểm mấu chốt của vụ án là việc xác định quyền sử dụng đất dựa trên các chứng cứ về quyền thừa kế và sự phân chia tài sản trong gia đình. Cả nguyên đơn và bị đơn đều không có giấy tờ chính thức chứng minh quyền sử dụng đất, do đó, các bằng chứng về quyền thừa kế và sự phân chia đất đai giữa các thành viên trong gia đình đã trở thành yếu tố quan trọng để Tòa án xem xét.

Tình trạng sử dụng đất từ năm 1975 đến nay

Một yếu tố quan trọng khác là tình trạng sử dụng đất từ năm 1975 đến thời điểm hiện tại. Cụ Đặng Văn T đã sử dụng đất từ năm 1998 và đã cho các con cháu của mình cất nhà và trồng cây lâu năm trên đất. Việc này đã làm phức tạp thêm vấn đề tranh chấp, khi Tòa án cần phải xem xét cả quyền lợi của các thành viên trong gia đình cụ T đã sinh sống trên đất trong thời gian dài.

Quyết định của Tòa án về việc công nhận quyền sử dụng đất và nghĩa vụ tài chính

Tòa án đã quyết định rằng cụ Đặng Văn T được tiếp tục sử dụng đất, nhưng phải bồi thường giá trị quyền sử dụng đất cho ông Đặng Chí D. Quyết định này được đưa ra dựa trên sự cân nhắc giữa quyền lợi của các bên và tình trạng sử dụng đất trong nhiều năm. Tòa án cũng không chấp nhận yêu cầu của ông D về việc nhận lại đất bằng hiện vật, do việc này có thể gây ra thiệt hại và phức tạp trong việc thực hiện phán quyết.

IV. Nhận định và đánh giá của các bên

Quan điểm của Viện kiểm sát nhân dân

Đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra quan điểm rằng các quy trình tố tụng đã được tuân thủ đúng quy định pháp luật, và các đơn kháng cáo của nguyên đơn và bị đơn đều hợp lệ. Viện kiểm sát đề nghị Tòa án không chấp nhận kháng cáo của các bên và giữ nguyên Bản án sơ thẩm, với lý do các phán quyết của Tòa án sơ thẩm là có căn cứ và phù hợp với tình hình thực tế.

Nhận định của Tòa án phúc thẩm

Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh sau khi xem xét các tài liệu và chứng cứ đã xác nhận rằng phần diện tích đất 1.529,4 m2 thuộc thửa đất số 138 và 169 là đất do cố Đặng Văn C1 và Nguyễn Thị T8 để lại và đã được phân chia cho bà Đặng Thị B1, chị cùng cha khác mẹ với ông Đặng Chí D. Tòa án cũng công nhận rằng phần diện tích đất 328,5 m2 thuộc thửa đất số 115 đã được cấp GCNQSDĐ cho cụ Đặng Văn T và không có cơ sở để hủy bỏ giấy chứng nhận này. Vì vậy, Tòa án phúc thẩm đã quyết định sửa một phần Bản án sơ thẩm, công nhận cụ Đặng Văn T được tiếp tục quản lý, sử dụng đất, và phải bồi thường giá trị đất cho ông Đặng Chí D.

V. Phân tích về hướng đi của các bên trong vụ án

Hướng đi của nguyên đơn

Ông Đặng Chí D đã kiên trì theo đuổi vụ kiện trong nhiều năm, với mục tiêu khôi phục quyền sử dụng đất của gia đình mình. Ông đã cung cấp các bằng chứng về việc phân chia tài sản trong gia đình từ năm 1975, cũng như chứng minh rằng đất này đã được gia đình ông quản lý trước khi bị cụ T chiếm dụng. Tuy nhiên, do không có chứng cứ mạnh mẽ để hủy GCNQSDĐ của cụ T, ông D đã không thể đạt được yêu cầu nhận lại đất bằng hiện vật.

Hướng đi của bị đơn

Cụ Đặng Văn T và người đại diện hợp pháp của cụ đã cố gắng bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách khẳng định rằng đất tranh chấp là tài sản được tặng cho cụ từ năm 1975. Cụ T đã sử dụng đất này trong nhiều năm và đã được cấp GCNQSDĐ cho một phần diện tích. Cụ T cũng đã cho các con cháu của mình cất nhà và sinh sống trên đất, điều này đã tạo ra một lý do mạnh mẽ để Tòa án xem xét quyền sử dụng đất của cụ.

VI. Đánh giá pháp lý và bài học từ vụ án

Sự phức tạp của các tranh chấp đất đai

Vụ án này cho thấy sự phức tạp của các tranh chấp đất đai, đặc biệt là khi không có giấy tờ rõ ràng chứng minh quyền sử dụng đất. Việc giải quyết tranh chấp dựa trên các chứng cứ về quyền thừa kế và sự phân chia tài sản trong gia đình đòi hỏi Tòa án phải cân nhắc kỹ lưỡng và xem xét tất cả các yếu tố liên quan.

Tầm quan trọng của việc quản lý và lưu trữ hồ sơ đất đai

Một bài học quan trọng rút ra từ vụ án này là tầm quan trọng của việc quản lý và lưu trữ hồ sơ đất đai. Nếu có các giấy tờ chứng minh rõ ràng về quyền sử dụng đất, các tranh chấp như vụ án này có thể được giải quyết nhanh chóng và dứt điểm hơn.

Quyền lợi và nghĩa vụ của các bên trong việc sử dụng đất

Vụ án cũng nhấn mạnh rằng quyền lợi và nghĩa vụ của các bên trong việc sử dụng đất cần phải được xem xét một cách công bằng và toàn diện. Trong trường hợp này, Tòa án đã quyết định rằng cụ Đặng Văn T có quyền tiếp tục sử dụng đất, nhưng phải bồi thường giá trị đất cho ông Đặng Chí D, để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của ông D và gia đình.

VII. Kết luận

Vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông Đặng Chí D và cụ Đặng Văn T là một ví dụ điển hình về sự phức tạp của các tranh chấp đất đai tại Việt Nam. Mặc dù không đạt được yêu cầu nhận lại đất bằng hiện vật, ông Đặng Chí D đã được công nhận quyền lợi thông qua việc nhận bồi thường giá trị đất. Vụ án này cũng là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc quản lý và lưu trữ hồ sơ đất đai, cũng như sự cần thiết của một hệ thống pháp lý minh bạch và công bằng trong việc giải quyết các tranh chấp về đất đai.

VIII. Chi tiết liên hệ: